Çinko Külçe
Saf bir çinkonun belirli bir biçimde kalıplara dökülmesi veya şekillendirilmesi sonucunda elde edilen metal bloklara çinko külçe denilmektedir. Hafif ve korozyona dayanıklı olan bir metal çeşidi olup endüstriyel yöntemlerde kullanılmaktadır. Kırılgan nitelikli ve mavimsi bir renge sahip olan çinko periyodik cetvelde geçiş metallerinin olduğu sınıfta yer almaktadır. Çinkonun en dikkat çekici özelliği arasında kaynama sıcaklığının düşük olması yer almaktadır. Bu özelliği ile prometalurji üretiminde dikkat edilmesi gereken bir faktördür.
Çinkonun Bazı Kullanım Alanları
Çinko külçeler günümüzde birçok farklı alanlarda etkin bir şekilde kullanılmaktadır. Bu alanlar:
- Pil Üretimi: Çinko külçe, pil üretim esnasında çinko anot olarak kullanılmaktadır. Temelinde alkaline pillerde ve çinko-karbon pillerde anot pillerde anot malzemesi olarak seçilmektedir.
- Kimyasallar ve Diğer Endüstriyel Uygulamaları: Çinko, metalurjide, kimyasal endüstrisinde ve çeşitli endüstriyel uygulamalarda da katalizör ve diğer uygulamalarda da tercih edilebilmektedir. İnsan sağlığı açısından önemli bir element olan çinko birçok enzim ve vitaminin işlevi açısından oldukça gereklidir. Çinkonun aşırı maruziyeti sonucunda toksik etkiler olabilir ayrıca çeşitli sağlık problemlerine de yol açabilmektedir. Bu yüzden çinkoyla çalışılırken uygun olabilecek şekilde önlemler alınmalı ve maruziyeti kontrol altında tutulmalıdır. Çinko külçe, uluslararası standart ve düzenlemelere göre kullanılmalı ve üretimi yapılmalıdır.
- Galvanizleme: Demir-çelik yüzeylerinin korunması amacıyla yapılan galvanizleme işleminde çinko kullanılmaktadır. Çinko kaplama sayesinde çelik yüzeylerin korozyona dayanıklı bir hale gelmesini sağlamaktadır.
- Alüminyum Döküm Alaşımları: Alüminyum özelliklerinin geliştirilmesi amacıyla alüminyum döküm aşamalarında alaşım malzemesi olarak çinko kullanılmaktadır.
şeklinde sıralanabilir.
Saf Çinko Nedir?
Döküm alaşımlarının elde edilebilmesinde saf çinko önemli bir bileşen olarak yer almaktadır. Plastik şekil değişikli açısından elverişli değildir. Yüzde 99,97-99,98 aralığında saflık derecesi değişmektedir. Madenlerden çinko cevherinin çıkarıldığı biçimde doğrudan olacak şekilde kullanılması oldukça zordur. Çinko cevherinin çıkarıldıktan sonra konsantre haline getirilmesi gereklidir. Çinkonun erime sıcaklığı 420 derece civarında olup döküm özellikleri oldukça uygundur. Gıdalar ile temas etmesi de oldukça tehlikeli bir durumdur.
- Dökülmüş haliyle kırılgan ve sert bir yapıdadır. Sıcaklığın 120 derece olduğu zamanlarda şekillendirilmesi yapılabilmektedir. Yerel olarak kullanımı olduğu zaman “sahte gümüş” olarak da bilinmektedir. Çinko periyodik cetvelde Zn sembolü ile gösterilmektedir. Dünyada yer alan elementler arasında çinko 23. sırada yer almaktadır.
- Korozyona dayanıklı olması sayesinde çelik üretiminde tercih edilen çinko bronz ve pres döküm ve sarı alaşımlarında da yaygın olarak kullanılabilmektedir. Bu aşamada önemli bir redükleyici haline gelen çinko külçe toz haline de gelebilmektedir.
- Sanayide alaşım ve bileşik üretiminde bu kadar çok tercih edilmesinin en temel sebebi aktif bir kimyasal yapısı ve kolayca diğer metaller ile alaşım yapabilmesidir. Çinkonun elektropozitif özelliği oldukça kuvvetlidir. Bu özelliği sayesinde demir-çelik ürünlerinin aşınması durumuna oldukça korumacı özellik kazandırmaktadır.